Dikke enkels

Heeft u last van dikke enkels? Dat is erg vervelend. Niet direct een gezondheidsrisico, maar dat kan het wel worden als u er niets aan doet. Op deze pagina vertellen we meer over de onderliggende oorzaken. Heeft u er op dit moment (nog) geen last van opgezette enkels of voeten? We geven ook tips om het ontstaan van gezwollen enkels te voorkomen en tegen te gaan. 

Vocht in de enkels: enkeloedeem 

We beginnen bij de medische benadering. De zwelling in de enkels wordt veroorzaakt door een vochtophoping. Zo’n vochtophoping heet oedeem. In dit geval dus een enkeloedeem. 

De oorzaken van enkeloedeem zijn uiteenlopend. Het komt vaak voor bij ouderen, onder andere omdat zij minder bewegen dan jongere mensen. Maar het komt ook voor bij zwangere vrouwen, of mensen die kampen met overgewicht. Dikke enkels zijn in principe goed te behandelen. Maar: voorkomen is beter dan genezen. Heeft u eerder last gehad van enkeloedeem en speelt het nu weer op? De adviezen om problemen te voorkomen helpen ook om bestaande klachten te verbeteren. 

Hoe herkent u enkeloedeem? 

Het is een beetje flauw, maar u herkent enkeloedeem aan een zwelling in uw enkels, voeten en benen. Dat u op deze pagina bent, betekent waarschijnlijk dat u al last hebt van dikke enkels. Bijvoorbeeld omdat uw schoenen niet passen. Of omdat u jeuk of lichte pijn heeft. U kunt zelf vaststellen of u (te veel) vocht vasthoudt in uw enkels. Druk één of twee vingers op de zwelling en houd dit een tijdje vast. Blijft er een putje achter als u uw vinger weghaalt? Dan houdt u vocht vast en heeft u een enkeloedeem. In de beginfase is dit vooral ‘s avonds. 

Naast het bovenstaande testje kunt u letten op de volgende klachten: 

• U heeft last van gezwollen enkels, alleen ‘s avonds of de hele dag 
• Uw benen voelen vermoeid of juist gespannen aan 
• U heeft (soms) last van jeuk of zelfs pijn 
• U heeft spataderen die u eerder niet had 
• De huid van uw been is van kleur veranderd 
• De huid van uw been is droog en schilferig 

Is enkeloedeem gevaarlijk? 

Vocht vasthouden in uw voeten, enkels of benen hoeft niet direct een probleem te zijn. Het kan veroorzaakt worden door tijdelijke omstandigheden. Het wordt pas een probleem als de klachten blijven. Dat kan gebeuren als u er niets aan doet. Ook de kans dat u enkeloedeem erger wordt, is aanwezig. Gelukkig kunt u zelf het nodige doen om dit te voorkomen. De vochtophoping heeft onderliggende oorzaken. Voor sommige mensen is een medische ingreep nodig. In andere gevallen zijn fysiotherapie en een verandering van leefstijl al voldoende. En als dat niet helpt, zijn steunkousen misschien wel een uitkomst voor u. 

De rechtstreekse oorzaak van dikke enkels is een vochtophoping. Die vochtophoping kan weer door verschillende dingen veroorzaakt worden. Dat zit zo: uw hart pompt uw bloed rond, maar vanaf uw voeten naar boven gaat uw bloed tegen de zwaartekracht in. Uw lichaam helpt uw hart een handje bij het rondpompen. Dat doet het op drie manieren: 

• In uw aderen zitten klepjes die zorgen dat het bloed niet terugstroomt. 
• De stevige aderwand in uw (onder)benen helpt hier ook bij. 
• Uw kuitspieren helpen ook om te voorkomen dat bloed terugstroomt. 

Als uw aderkleppen, aderwanden of kuitspieren achteruitgaan, stroomt het bloed moeizamer omhoog. Er blijft bloed achter, waardoor de druk in uw aderen hoger wordt. Daardoor lekt vocht door de aderwanden en hoopt er zich vocht op. Dat wordt uiteindelijk merkbaar als gezwollen benen of enkels. Als uw hartfunctie niet optimaal is, loopt u ook verhoogd risico op enkeloedeem. Of de klepjes, wanden en spieren hun werk nu wel of niet goed doen: uw hart heeft dan meer moeite om uw bloed tegen de zwaartekracht in rond te pompen. Dit speelt een rol bij mensen die lijden aan overgewicht. Of als u te weinig beweegt. Ook bij zwangere vrouwen kan dit een probleem zijn. 

Een ander gevolg van minder goed werkende aders in uw benen zijn spataderen. Denkt u dat u last heeft van spataderen of wilt u spataderen voorkomen? Op Livit.nl vindt u de nodige info, tips en adviezen. 

Ja, ik wil spataderen voorkomen 

Waardoor wordt het risico op dikke enkels verhoogd?  

U weet nu de medische oorzaken van dikke enkels. Maar u weet nog niet waaróm aderkleppen of aderwanden minder goed kunnen gaan functioneren. Anders gezegd: u weet nog niet hoe u opgezette voeten en enkels kunt voorkomen. Dat is dan ook wat voorop staat. Vochtophopingen in voeten, enkels en benen zijn te voorkomen. Ook als u er al last van heeft. Hoe precies? Door gezond te eten, regelmatig te bewegen en niet te lang in één houding te zitten. Het vraagt discipline en geduld en de kans is groot dat u toch wat hulp nodig heeft. 

Hieronder vindt u informatie over de verschillende onderliggende oorzaken van dikke enkels. In de meeste gevallen leidt een combinatie van oorzaken tot problemen. 

Aderen werken minder goed 

Het verslechteren van hart en bloedvaten is één van de dingen die bij ouder worden hoort. De kleppen in uw aderen gaan minder goed sluiten. Uw kuitspieren worden minder sterk en de aderwanden worden na verloop van tijd ook steeds iets minder stevig. Om deze redenen hebben ouderen vaak last van vocht in enkels en benen. Overigens hebben vrouwen een grotere kans op verzwakking van de aderwanden dan mannen. 

Medicijngebruik 

Een andere oorzaak voor enkeloedeem kan medicijngebruik zijn. Sommige middelen hebben als bijwerking dat de gebruiker meer vocht vasthoudt. Dat zijn, onder andere: 

• Middelen tegen Diabetes (Suikerziekte) 
• Hartmiddelen 
• Chemotherapie 
• Middelen tegen epilepsie 
• Medicijnen tegen de ziekte van Parkinson 
• Ibuprofen (bij regelmatig gebruik) 

Slikt u medicijnen en heeft u klachten die samenhangen met het vasthouden van vocht? Bespreek dit dan met uw (huis)arts. 

Voeding 

Een erg belangrijke oorzaak voor overmatig vocht in de enkels is het voedingspatroon. Dat heeft vrijwel altijd te maken met zout. Zout (Natrium) is erg belangrijk voor de vochthuishouding van het lichaam. U heeft het ook nodig. Maar bij overmatig zoutgebruik houdt uw lijf te veel vocht vast. In combinatie met een verslechterde werking van uw aders kan dit tot enkeloedeem lijden. Weet u niet of u te veel zout eet? Houd het eens een periode bij. In veel kant-en-klare producten zit (veel) te veel zout. U kunt uw inname verminderen door minder van deze producten te eten. Het voedingscentrum kan u hierbij helpen. 

Alcoholgebruik 

Ook alcoholgebruik kan gezwollen enkels veroorzaken. Alcohol leidt tot uitdroging en het vasthouden van vocht. U heeft vast wel eens iets te veel gedronken. De droge mond, dorst en misschien zelfs hoofdpijn of misselijkheid die u de volgende dag voelde? Dat zijn gevolgen van uitdroging. Het menselijk lichaam reageert op een vochttekort door vocht vast te houden. Zo draagt alcohol bij aan enkeloedeem. Bij bestaande problemen met lever of nieren gebeurt dit sneller. 

Te weinig beweging 

Beweegt u voldoende? Zoals u vast wel weet, is lichaamsbeweging erg belangrijk om klachten en kwaaltjes te voorkomen. Dit geldt ook voor enkeloedeem. En met lichaamsbeweging bedoelen we niet per se sport. Ja, intensief bewegen helpt zeker. Als u dit kan en ziet zitten, doe het dan vooral! Maar bent u niet gewend veel te bewegen? Dan is een extra wandeling of stukje fietsen per dag al heel mooi meegenomen. Wist u dat spataderen en vocht in de enkels vaak dezelfde onderliggende oorzaken hebben? Op onze informatiepagina over het voorkomen van spataderen vindt u verschillende oefeningen die u ook helpen tegen vocht in benen en voeten. 

Overgewicht 

Overgewicht draagt bij aan het ontstaan van gezwollen enkels. De bloedcirculatie werkt minder goed naarmate het lichaamsgewicht toeneemt. Het hart moet harder werken om het bloed rond te pompen. Hierdoor worden voeten en benen kwetsbaarder voor enkeloedeem. Houdt u vocht vast in voeten en enkels en vermoedt u dat overgewicht daar een rol in speelt? Afvallen is geen oplossing voor de korte termijn. Maar het fijne is: als u meer beweegt en gezonder eet, raakt u waarschijnlijk ook wat overtollige kilo’s kwijt. Vraag uw (huis)arts om hulp als u het lastig vindt om hier een start mee te maken. 

Zwangerschap 

Ook zwangere vrouwen lopen een hoger risico op vochtophoping in enkels of benen. Voor een deel heeft dat dezelfde oorzaak als bij mensen met overgewicht. Het hart moet harder werken om de bloedsomloop gaande te houden. Ook heeft een zwangere vrouw meer bloed, om het ongeboren kindje van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien. Maar de belangrijkste reden dat zwangere vrouwen vaker dikke enkels hebben, is hormonaal. Het vrouwelijk hormoon oestrogeen neemt toe. Dat heeft veel gevolgen, onder andere dat de aderwanden wat dunner en slapper worden. Daardoor treden de problemen die enkeloedeem veroorzaken vaker op. 

Menstruatie 

Net als zwangerschap kan de menstruatiecyclus tot het vasthouden van vocht in de enkels. En net als bij zwangerschap komt dat door de hormoonhuishouding en het hormoon oestrogeen in de eerste plaats. Na de ovulatie wisselen de hormoonwaarden sterk. Daardoor zwellen sommige lichaamsdelen op. Ook voeten en benen. Ook houdt een vrouw meer vocht voor de menstruatie begint, met vochtophoping in voeten en onderbenen als gevolg. 

Wanneer is de kans op vochtophoping groter? 

Te veel vocht in de enkels kan dus verschillende oorzaken hebben. In sommige situaties leiden die onderliggende oorzaken eerder tot problemen. Bij warm weer bijvoorbeeld. We bespreken een aantal situaties en gebeurtenissen die de kans op vochtophoping in de enkels en andere ledematen vergroten. 

Warm weer 

Als u problemen met het vasthouden van vocht heeft, herkent u dit vast wel. In de zomer heeft u meer en vaker last dan in de winter. Dat heeft te maken met de temperatuur. Als de temperatuur oploopt, wilt uw lichaam de warmte kwijt. Dat doet het menselijk lichaam op verschillende manieren. Eén daarvan heeft te maken met de aderen, die wijder worden. Als het op een warme dag ‘s avonds afkoelt, vernauwen uw aderen zich weer. Het bloed stroomt moeilijker terug uit uw benen naar uw hart. Daardoor hoopt vocht zich nog meer op en krijgt u sneller last van dikke voeten en enkels. 

Te weinig (water) drinken 

Drinkt u voldoende (water)? Net als een teveel aan zout, kan te weinig vochtinname ervoor zorgen dat uw lichaam vocht gaat vasthouden. Dat werkt zo op de lange termijn, maar ook op korte termijn. Zeker in de zomer. Als u op een warme dag te weinig drinkt, is de kans op dikke enkels in de avond een stuk hoger. 

Lange reizen en vliegen 

Ook na lange reizen is de kans op dikke enkels groter. Dit geldt in het bijzonder voor vliegreizen. Dat wist u misschien al wel, maar hoe zit het precies? De oorzaak is de lange zit. U beweegt tijdens de reis weinig, waardoor de doorbloeding minder is. Dit speelt niet alleen bij vliegreizen, maar ook bij auto- en treinreizen. En werkdagen, als u een zittend beroep heeft. Tijdens een treinreis kunt u even opstaan en lopen. Ook tijdens een autoreis kunt u wat makkelijker van houding wisselen. Een zitplaats in het vliegtuig is erg krap, waardoor u langer in één houding zit. Om die reden loopt u tijdens een vliegreis een nog iets hoger risico. Bij lange vliegreizen is het lange zitten echt een risico. In extreme gevallen leidt het zelfs tot een trombosebeen. Gelukkig kunt u het nodige doen om dikke enkels tijdens uw (vlieg)reis te voorkomen. Oefeningen, bijvoorbeeld, maar ook speciale reiskousen die de doorbloeding tijdens uw reis stimuleren. 

Een enkelblessure 

Ook blessures zijn een oorzaak van gezwollen enkels. Dat gebeurt bij verrekken of scheuren van de enkelbanden. De enkel wordt dan dik. Dat is een natuurlijke ontstekingsreactie van het lichaam, die helpt bij het herstel. Na een poos kan uw enkel ook blauw worden, als de bloedvaatjes beschadigd zijn.  Dit gebeurt bij jongeren evengoed als bij ouderen. Bij jongeren geneest dit na enige tijd weer. Voor oudere mensen kan een enkelblessure echter een aanzet zijn tot aanhoudende problemen. 

Heeft u uw enkel verstuikt en had u al eerder problemen met dikke enkels of voeten? Vraag dan uw (huis)arts om advies. 

Ontstekingen en wondjes 

Ontstekingen en wondjes aan de voet kunnen ook leiden tot enkeloedeem. Hier lopen vooral Diabetespatiënten kans op. Als dat in een gevorderd stadium is, kan het zijn dat de patiënt de wondjes of ontsteking niet voelt. Als u aan diabetes lijdt, is het belangrijk om vaak uw voeten, enkels en benen te controleren. 

Trombose 

Een trombosebeen leidt direct tot een zwelling van uw voeten en benen. Trombose is het ontstaan van een bloedstolsel in een ader. Dat gebeurt vaak in de benen, vanwege minder functionerende aderkleppen en andere mogelijke oorzaken. Het verschil tussen een trombosebeen en opgezette enkels en benen door vochtophoping: 

• Een trombosebeen ziet rood 
• Een trombosebeen doet pijn 
• Eén been is (veel) meer gezwollen dan het ander 

Weet u niet zeker of u een trombosebeen heeft? Ga dan naar uw (huis)arts. Op onze informatiepagina over trombosebenen vindt u meer informatie over dat probleem. 

Spataderen voorkomen

 

 

Ja, ik wil spataderen voorkomen

Wat kunt u doen tegen dikke enkels? 

Nu u weet welke de onderliggende problemen dikke enkels kunnen veroorzaken, weet u ook wat u kunt doen om dit te voorkomen. Het belangrijkst is om regelmatig te (blijven) bewegen. Daarnaast kan een wijziging aan uw eetpatroon wonderen doen. Wat u zelf kunt doen om problemen met vocht in enkels en benen te voorkomen: 

• Niet lang staan of zitten 

Het belangrijkste is dat u niet te lang in dezelfde houding bent. Even opstaan (of juist gaan zitten) of juist een stukje lopen helpt uw doorbloeding weer op gang. Dat helpt vochtophoping in uw benen te voorkomen. Om de strijd met vocht in de benen en enkels aan te gaan is regelmatig bewegen erg belangrijk. Heeft u een zittend beroep? Of staat u juist veel? Probeer dit af te wisselen. Het liefst ieder halfuur, maar minstens eens per uur. Bespreek het eventueel met uw leidinggevende. 

• Wandelen of fietsen 

Probeer regelmatig en het liefst dagelijks een stukje te wandelen of fietsen. Dat helpt uw doorbloeding op gang en ook een verhoogde hartslag draagt daar aan bij. Bent u wat te zwaar? Als u regelmatig beweegt, wordt u fitter en valt u misschien af. 

• Meer lichaamsbeweging 

Bent u geen wandelaar of fietser? Kijk of u op een andere manier meer aan lichaamsbeweging kan doen. Sporten onder begeleiding is ook een optie om gerichte oefeningen te doen en te leren.  

• Afvallen 

Bent u te zwaar? Dan helpt afvallen u ook dikke enkels en benen te voorkomen of het vocht vast houden te verminderen. 

• Leg uw voeten hoog 

Laat de zwaartekracht u een handje helpen. Leg als u gaat slapen uw voeten hoog, op een kussen. Zo wordt vocht beter afgevoerd.  

• Vraag uw arts om hulp 

Vermoedt u dat de meest voorkomende onderliggende oorzaken van enkeloedeem voor u niet of minder spelen? Bijvoorbeeld omdat u medicijnen gebruikt? Vraag dan uw arts om advies. Misschien is er een ander middel beschikbaar, dat minder bijwerkingen heeft. 

• Steunkousen 

De problemen met opgezette enkels kunt u niet bestrijden met wat oefeningen alleen. Als u de oplossingen combineert, gaat het herstel sneller. Steunkousen kunnen daarbij helpen. Steunkousen verbeteren de doorbloeding. Daardoor ontstaan minder snel vochtophopingen en voert uw bloedsomloop vocht sneller af. 

Meer over Steunkousen

 

 

Naar Steunkousen

Doe regelmatig oefeningen. Varieer in de oefeningen. Doe staande oefeningen als u de kans heeft en zittende oefeningen als dat niet uitkomt. Vindt u het lastig om gevarieerde oefeningen te doen? Deze video van Fysiototaal Rijswijk geeft u vast inspiratie! Voor mensen met een zittend beroep kan het erg helpen om een paar oefeningen aan te leren. Sommige kunt u zelfs uitvoeren wanneer u zit: 

1. Strek uw benen, terwijl u zit. 

1. Richt uw tenen naar het plafond en houdt uw voeten tien tellen op spanning. 

1. Ontspan 

1. Richt uw tenen naar de vloer en houd dit tien tellen vast. 

1. Herhaal stap 2, 3 en 4 een aantal keer. 

De problemen met opgezette enkels kunt u niet bestrijden met wat oefeningen alleen. Als u de oplossingen combineert, gaat het herstel sneller. Steunkousen kunnen daarbij helpen. Steunkousen verbeteren de doorbloeding. Daardoor ontstaan minder snel vochtophopingen en voert uw bloedsomloop vocht sneller af. 

Een greep aan relevante hulpmiddelen

Steunkousen

Naar Steunkousen

Over Livit Ottobock Care

Wij zijn Livit Ottobock Care, marktleider op het gebied van orthopedische hulpmiddelen en advies in Nederland. Met 550 collega’ s zetten wij ons dagelijks in om mensen te ondersteunen bij hun mobiliteit. Iedereen bij Livit zet zich maximaal in om het leven van onze klanten een stukje beter te maken.

Vragen? Chat met onze klantenservice

Over Steunkousen.nl

Onze webshop Steunkousen.nl biedt de beste (product)oplossingen. Geselecteerd door zeer ervaren revalidatieartsen, orthopeden, orthopedisch adviseurs en fysiotherapeuten en in de praktijk bewezen door een grote groep dragers.

Naar Steunkousen.nl